Blum taksonomiyası strategiyası
Tənqidi təfəkkür, aldığı, anladığı biliklərin şagird
tərəfindən yoxlanılması, qiymətləndirilməsi, inkişaf etdirilməsi və tətbiqi
prosesi getdikcə inkişaf edir. faktların yadda saxlanılması və müəyyən
ideyaların anlaşılması prosesi tənqidi təfəkkürün lazımi ilk şərtlərindən
biridir. Ənənəvi metodlar adətən anlama prosesinin birinci mərhələsi ilə
kifayətlənir. Lakin çalışıb sonrakı mərhələlərə də keçmək lazımdır. Tənqidi
təfəkkürdə yaradıcı təfəkkürün bir çox elementləri vardır. Blum taksonomiyası
deyilən interaktiv üsul məhz idrak prosesinin səviyyəsini nəzərə alaraq onun
qurulması metodikasını təmin edir:
1.
Hafizəni yoxlayan suallar (formal səviyyəli sual) – məlumatın
xatırlanmasını nəzərdə tutur.
2.
Qiymətləndirici suallar. Bu tipli sualların qoyuluşu şagirdlərdə rəy
və mühakimə yürütmək bacarığını formalaşdırır. Qiymətləndirici suallar müəyyən
bir fakta, prosesə görə lehinə, yaxud əleyhinə mühakimə yürütmək tələb edir.
«Yaxşıdır, yoxsa pis? Niyə» kimi suallar qoyula bilər.
3.
Təhliledici, analizedici suallar. Belə suallar ümumi anlayışların
kiçik hissələrinin baxılmasını nəzərdə tutur. Alınmış informasiyanı hissə-hissə
analiz etməyə imkan verir. Məsələn, «O nədən ibarətdir?» kimi suallar qoyula bilər.
4.
Sintezedici suallar. Qeyri-adi, orijinal formada qoyulmalıdır.
Məsələn, «Təsvir et, müqayisə et, o nə ilə oxşar və ya fərqlidir?» kimi .
5.
Tətbiqi suallar. Belə suallar problemin həllini, ümumiləşdirmə
aparmağa imkan yaradır. Tətbiqi suallar şagirdlərə problemləri həll etmək
imkanı verir. Aldıqları informasiyanı nə dərəcədə qəbul etdiklərini və əlaqədar
problemləri necə həll etdiklərini müəyyən etmək olar. «Ondan necə istifadə edə
bilirsiniz?» kimi suallar qoyula bilər.
Çevirmə və
interpretasiya sualları. Belə tərzdə qoyulan suallar informasiyanın yeni
formalara çevrilməsini nəzərdə tutur. İdeyalar arasında qarşılıqlı əlaqə
yaratmaq imkanı verir. Məsələn: «O sizə nəyi xatırladır?» kimi sual qoyula
bilər. Çevirmə suallar öyrəncidən informasiyanın formasını dəyişməyi tələb
edir. İnterpretasiya sualları şagirdlərə faktlar, təriflər və dəyərlər arasında
əlaqəni tapmaq üçün verilir. Suallara cavablar sadədən mürəkkəbə doğru
ardıcıllıqla verilməlidir. Belə müxtəlif tərzdə qoyulan suallardan
daima istifadə etmək lazımdmənbə:
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder